Amatör Tekne Yapımı Hakkında

Amatör denizciliğin ayrılmaz bir parçası olduğunu düşündüğüm amatör tekne yapımı hakkında bazı bilgiler paylaşmak maksadı ile bu yazıyı kaleme almış bulunmaktayım.

Öncelikle amatör olarak tekne yapmanın günümüzde bir çok yolu ve yordamı bulunmakta ben özellikle ülkemiz koşullarını da göz önüne alarak hem zannımca en ekonomik olanını hemde en az kişi ile yapılabilecek olanından söz etmek isterim. Ayrıca belirtmek isterim ki izah edeceğim yöntem ile son 5 yıl içinde 6 tekne inşasına şahit oldum ve bizzat 2 adedini kendim yapmış bulundum.

Benim sizlerle paylaşacağım yöntem hemen hemen tüm dünyada bir çok farklı ülke tarafından kabul görmüş ve uygulanmakta olan CAM ELYAF , EPOKSİ ve MARİNE KONTRA PLAK malzemelerinin kompozisyonu ile elde edilen kabuk inşaatı.

Bu konuda araştırma yapar iken bir çok farklı sitede bir çok farklı uygulamalar , tekne planları , malzeme tedarikçileri ile karşılaştım , özellikle yurt dışında bu işin çok ciddi bir alt yapısı olduğunu ancak ülkemizde denizciliğin her alanında olduğu gibi bu alanında da müzmin bir geri kalmışlığın olduğuna üzülerek şahit oldum. Fakat umut veren gelişmelere de rastladım. Özellikle Volkan Aydın adlı bir kardeşimizin oluşturduğu “denizrehberim” adlı forum sitesi şuan için amatör tekne yapımcıları için göz ardı edilemeyecek bir destek sağlamakta. İlgili sitede muhtelif amaçlara uygun onlarca ücretsiz tekne planı (dünyada ve ülkemizde daha önce bir çok örneği inşa edilmiş deneyimlenmiş) , malzeme tedarikçileri ve yapım aşamaları hikayeleri ile deneyimlerini her aşamada paylaşan ülkemiz insanlarına rastlamanız mümkün. Bu nedenle bu forum sitesini incelemeniz bana göre gerçekten çok önemli.

Şimdi gelelim amatör bir tekne inşası nasıl gerçekleşir… Ya da başka bir deyişle ben bu işi nasıl yaptım.

İlk olarak belirtmek isterim ki amatör olarak tekne yapmak için herhangi bir sertifika diploma veya belgeye ihtiyacınız bulunmamakta. Herhangi bir bilimsel alt yapınızın olmasına da gerek bulunmamakta. Eliniz biraz iş görsün , biraz malzemeleri tanıyın , biraz alet ve edevatlar hakkında bilginiz olsun ve biraz da hayal gücünüz olsun.

Ben ilk olarak tek başıma yapabileceğimi düşündüğüm bir tekne planını seçerek başladım bu işe , bu nedenle 5,90 m boyunda bir yelkenli olan PİLGRİM adlı tekne inşasına karar verdim. Bu tekne hareketli salma içeren , derin V olarak adlandırabileceğimiz çok köşeli bir gövde tipine sahip , yelkenli ve motorlu , tek kabinli , nispeten boyuna göre geniş bir havuzluk sunan ve en nihayetinde yapımının kolay olduğunu düşündüğüm bir tekne idi.

Teknenin ilk olarak planının kağıt üzerine çıktılarını almanızı ve günlerce bu planı incelemenizi öneririm. Detaylarına bakım. Hangi köşe nasıl dönmüş , bu posta ölçüsü nedir , salma yuvası nasıl , bodoslamalar düz form yada eğik formlumu , posta arası ölçüler nedir , skeg nasıl birşey vs. vs. aklınıza gelebilecek her detayı inceleyin , size bazı terimler muhakkak yabancı gelecektir ancak sakın endişe etmeyin netten hemen hemen her detayın bilgisini değilse bile resmini bulabilirsiniz.

Planı yeterince incelediğinizi ve artık detaylara hakim olduğunuzu düşündüğünüz aşamada artık tekneyi inşa etmeye başlayabilirsiniz… Ancak maketini :)) Evet yanlış duymadınız bir amatör yapımcının inşa etmeye karar verdiği teknenin önce 1/10 ölçekle bir maketini yapmasını şiddetle tavsiye ediyorum. Bu işi yapmayı zaman kaybı gibi düşünenler muhakkak çıkacaktır içinizden ancak gerçekten tekne inşasına geçtiğinde hakim olacağını bilgiler nedeni ile ne kadar sürecin hızlandığına , kontrolünüzde ilerlediğine ve zaman kazandırdığına inanın şaşıracaksınız. Teknenizin maketinin inşası esnasında kırtasiyelerden bulacağınız mukavva kartonları , doktorların kullandığı ahşap dil spatulalarını , jopan yapıştırıcıları , ataş telleri , vs. vs. her türlü malzemeyi kullanabilirsiniz. Ancak dikkat edilmesi gereken bir husus 1/10 ölçekte ısrarcı olunması ve posta dizimi stinger çekimi , kabuk kaplama gibi tüm aşamalarda plana uyulması. Plan sizi belirli bir disiplin içinde tutacak ve gerçek tekne inşası esnasında da uygulamalarınızda size bir ön hazırlık sunmuş olacak.

Tekne maketi tamamlandıktan sonra artık gerçek teknenizi inşa etmeye başlayabilirsiniz. Size tavsiyem plan seçiminde mümkün olduğunca posta çizimlerinin 1/1 ölçekte autocad denilen bilgisayar programına atılmış olan planlara yönelmeniz. Çünkü böyle olunca herhangi bir çıktı merkezinden posta planlarını kağıt üzerine çıktı olarak alabiliyor , bunu daha şablon olarak kullanıp sonra masif ahşap parçalar ile veya tercihen kontra plak ile rahatça kurabiliyorsunuz. Tabi bu işi eğer nazınız geçen mobilya sektöründe bir tanıdığınız var ise CNC kesim tezgahlarında kolayca halledebilirsiniz de.

Postalarımızı derledikten sonra artık elimizde teknenin omur hattı boyunca x , y ve x eksenlerinde plan dahilinde ölçüler ile dizilmesi ve konumlanması gereken bir dizi parçamız olacağından ve bunların tespit edilen yerlere sabitlenmesi gerektiğinden size artık bir iskele gerekecek. İskele kurulumu esnasında dikkat edeceğiniz hususlara gelir isek ; genel uygulama olarak ahşap esaslı bir tekne inşa edilirken omurga oluşturma ve bu omurga üzerine posta dizimi sırasında baş aşağı , ters , tabanı tepede , alabora vs. gibi ifadelerle tanımlandığını duyduğum şekilde kurulum yapılıyor. Bu size tekne omurgasını ve postaları kurmada kolaylık sağlıyor ayrıca daha sonra tekne gövdesinin kaplanması esnasında da oldukça kolaylık sağlıyor. Yukarıda da izah ettiğim gibi iskeleyi teknenizi ilk aşamada ters inşa edecek şekilde kurmanız gerekmekte. Ben bu sorunu söyle aştım ahşap paletlerle teknenin boyuna uygun bir zemin oluşturdum , bu paletlerin kenarından köşesinden çıkan tüm parçaları kesip düz bir form elde ettim ve hepsini birbirine sıkıca vidaladım. Akabinde bu platform üzerine metre ile tam ortalanmış baştan sona bir klavuz ip sabitledim ve her postaya denk gelen ölçü hizasına yapı marketlerde bolca bulunan kağıt şerit metrelerden yapıştırdım. Son olarak da bu orta şerit ve yan metreleri kullanarak kesişen noktalara (ki aynı zamanda postaların gövdeye yerleştirileceği ölçüler olmakta) paralel 5/10 olarak adlandırılan ahşap kalaslardan sıkıca dikmeler vidaladım. Bu şekilde iskelem hazır oldu ve sonra tekne postalarını yerlerine yerleştirdim. Böyle gövde formunu elde etmiş oldum. Bu forma uygun bir şekilde omurgayıda yerine yerleştirip yapıştırma işlemine hazır hale getirdim.

Ben tüm teknede tutkal olarak epoksi kullandım. Bir çok farklı yapıda ve formda bulunmakla beraber en uygun fiyatlı en yaygın bulunan ve en iyi sonuçları veren katıksız sade epoksi bence en uygunu , ahşap malzeme tarafından rahatça emilmekte ve yüzey alan yapışmasından ziyade yapıştırılan alanlarda kütle halinde bir tutma sağlamakta. Epoksi bilindiği üzere çift kompenentli bir yapıştırıcı ve karışım hazırlandıktan bir süre sonra donmakta. Ve posta ile omurganın birleştirilmesi esnasında sıkça ölçü almanız gerekeceğinden , mm lik bir hassasiyet ile yapıştırma işlerini yürüteceğinizden tavsiyem az miktarlarda hazırlamanız ve bittikçe yeniden hazırlamanız. Ben tüm epoksi uygulamalarında önce saf epoksi karışımı ile yapıştıracağım yüzeyi ıslattım akabinde mikrofiber denilen toz ile karıştırarak krem kıvamlı bir macun formu elde edip bununla dolgu ve besleme yaparak yapıştırma işlemlerini tamamladım. zira epoksi karışımı çokça akışkan ve 6 ile 10 saat arasında donan bir malzeme ve yapıştırma yerlerindeki en ufak bir boşluğu kabul etmiyor ve derhal buradan akıyor.

Teknenin posta yerleştirme ve omurga yapıştırma işlemi en önemli inşa aşaması bana göre , zira sonrasında teknik olarak onlarca kez ölçüm yapıp gözle bakıp elle kontrol edip montajını yapacağınız pek bir bölüm bulunmamakta.

Teknenizin posta ve omur hattı inşası tamamlandıktan sonra dış kaplama aşamasına geçebilirsiniz. Bu aşama gayet basit aslında , marine kontra plak malzemeden uygun ölçülerde kesim yaparak gövdeye yapıştırmak suretiyle eklemek olarak tarif edebiliriz gerçi bazı tekne planlarında bu kaplamalarında autocad kayıtları mevcut olduğu için bu aşamayıda hızla geçmeniz mümkün. Benin seçtiğim plan nedeni kabuk kaplama işlerini kendim yapmak durumunda kaldım. Bunun içinde uygulamada önce kesim sonra vida ile bu kaplama parçaların postalar üzerine test montajı , devamında kalem ile klavuz işaretler ve yeniden sökülerek yine aynı sıra ile (önce saf epoksi ile yapışacak yüzeylerin ıslatılması sonra yine macun olarak hazırlanan epoksi ile dolgu ve takviye işlemi) epoksi ile yapıştırılması ve işkence denilen aletler ile kuruması için sabitlenmesi ile gerçekleştirdim. Bu aşamada tavsiye olarak genel olarak almış olduğumuz kontra plak ölçüleri tekne boyundan kısa olacaktır bu nedenle illaki bir noktada iki kontra plağı yapıştırmanız gerekecektir. Bu konuda nette bolca örneklerini bulacağınız moulden denilen yapıştırma uygulamasını şiddetle tavsiye ediyorum zira sonuçları gayet iyi ve yapışan yüzeylerde şişkinlik , ek katman gibi ileride inşaatınıza mani olacak çıkıntılar oluşturmamakta. Ayrıca işkenceler hakkında da şöyle bir deneyimim oldu , ben kabaca teknenin her metresi için 5 adet olmak üzere 6 metrelik bir tekne için 30 adet işkence aldım , bunlar 15 / 20 / 25 / 30 cm ölçülerinde idi , yapım işlerinde ben genel olarak tek kişi olduğumdan ve hafta içleri iş sonrası 1 / 2 saat çalışma imkanım olduğundan bu sayı bana yeterli geldi. Ancak bazen tüm gün çalışma imkanı bulduğumda epoksinin geç donan bir tutkal olması nedeni ile bir iki parçanın yapıştırılıp işkence ile sabitlenmesi sonrasında işkence sayım yetersiz kaldı ve beklemek durumunda kaldım. Ancak dediğim gibi ben bu durumla sadece bir kaç kez karşı karşıya kaldım. Eğer emekli iseniz ve tek uğraşınız tekne olacak ise daha fazla edinmenizde tavsiye var.

Teknenin karina , borda ve bodoslamalarına ait tüm kabuk kaplama işleri tamamlandıktan sonra sıra marine kontra plak malzemeye can verecek , onu bir arada tutacak , deniz suyunun içine nüfuz etmesine mani olacak , zor şartlarda esneklikle birlikte sağlamlık sağlayacak alameti farikaya… Cam elyaf kaplamaya (lütfen dikkat fiber elyaf değil , cam elyaf). Bu aşamada tekne gövdesinde toz , zımpara artığı , yağ ve kir gibi şeylerin tamamlanması gerekiyor , akabinde epoksi tiner ile tüm gövdenin silinmesi , dilerseniz piyasada satılan emprenye astar ile bir kat astarlanması (şeffaf bir sıvı) ve üzerine cam elyaf kumaşların serilerek ölçülerinde prova alınarak kesilmesi gerekmekte. Tüm bu işlemler sırasında tavsiyem tekne karinasına en az iki kat , tercihen 3 kat 300 gr civarı cam elyaf serilmesi , bordalarda ise 300 gr lık tek kat uygulama olacaktır.

Cam elyafın gövdeye yapıştırılması için öncelikle tamamının toplanarak serilmek üzere dikkatlice katlanması gerekmekte. Ben teknenin tam ortasına kalem ile bir işaret koydum ve elyafları iki ucundan içe doğru katlayarak tam bu işaret hizasında kesiştirdim ve böyle kenara aldım. Geri sererken de tam bu işaret üzerine elyaf topunu koyup budan iki uca doğru açmaya başladım , böylece epoksi sürülmüş yüzeye yapışan elyafı ileri geri çekip esnetmek , formunu bozmak zorunda kalmadım. Yapıştırma esnasında tamamen saf epoksi karışım kullandım. Bu aşamada daha önce epoksi karışımın az kullanılması hakkında verdiğim bilgiye uyarak kapak ölçülerinden plastik bardak ölçülerine geçtim. Ancak yine hatırlatmakta fayda var ki epoksi çift karışımlı bir tutkal , teknik olarak adı termo plastik reçine , bundan da anlaşılacağı üzere karışan iki kimyasalın reaksiyona girmesi ile ısınarak yada kızışarak kürlenen bir yapıda. Bu nedenle yayvan geniş kaplarda az miktarda (örneğin yapıştırma işleri için ufak plastik 10 ml civarı hacimli kapaklarla dozajlanması , elyaf kaplama işi esnasında da maksimum 150 ml lik plastik bardaklarla dozajlanmasını tavsiye ederim.) hazırlanması önemlidir. Yoksa göz açıp kapayana kadar donacaktır. Örneklemek gerekirse olağan bir yaz gününde plastik bardak dolusu hazırladığını karışımı bir tepsiye dökerseniz donması yarım saati bulabilir ancak bardakta kalması durumunda 5 dakikada donabilir i, hatta o kadar ısınır ki el ile tutmanız mümkün olmaz , nadiren de olsa kızışarak alev aldığı da görülmüştür.

Yapıştırma esnasında ilk olarak tüm gövdeye eposi karışımı ile bir nevi ıslak kaplama yaptım. Bu uygulama aşamasında boya fırçasından ziyade marketlerde satılan silikon esnek yumurta fırçalarının kullanılmasını şiddetle tavsiye ediyorum , zira hem yeterli epoksi tutmakta hem uç aralarının açık olması nedeni ile hemen donmamak da hemde esnek olması nedeni ile kolay uygulama sağlamaktadır (üstelik donma sonrası esnekliği sayesinde epoksiden kolayca temizlenmekte ve yeniden kullanılabilmektedir.). Bir diğer yardımcı malzeme ise oto kaportacılarının kullandığı plastik spatulalar olacaktır. Bunlarda epoksi üzerine serilen elyafların bazı durumlarda kabarcıklar oluşturması durumunda elyafa zarar vermeden bastırılmasını , yüzeyinin çekilmesini sağlamakta , bu aşama sırası ile şöyle olacak 1- ahşap gövde yüzeyine epoksi sürülmesi , 2- üzerine elyaf serilmesi , 3- Üzerine yeniden epoksi sürülmesi ve tüm elyafın beyaz yapıdan şeffaf yapıya geçtiğinin gözlemlenmesi , 4- İkinci kat elyafın serilmesi , 5- Epoksi sürülmesi ve kabarcık kontrolü ile kabacık olan bögelere baskı uygulanması ve devamında son kat elyaf ve en son epoksi sürülmesi , katlar arası takriben 1 saat kadar beklenmesi ekstra bir tavsiye olarak dikkate alınabilir. Yapmış olduğumuz bu uygulamanın sonunda kürlenmeden önce (epoksi emdirilmesi öncesi) beyan bir kumaşa benzeyen cam elyaf malzemesinin tamamen şeffaflaşmış olduğunu , üzerine yapıştırıldığı ahşap yüzeyin rahatlıkla görülebildiğini gözlemleyeceğiz ve kuruması için eğer imkan var ise bir kaç saat o bölgeden uzaklaşacağız , akabinde takdiren 3 saat kadar sonra yeniden bir kabarcık kontrolü yapacağız , kabarcık mevcut ise baskı ve gerekli ise ek epoksi sürerek mümkün olduğunca kabarcık oluşumuna engel olacağız. Ve sonrasında yaklaşık 1 hafta kadar bu işlemin tam kürlenmesini bekleyeceğiz.

1 hafta sonunda artık elimizde kompozit bir yapıya ulaşmış tekne gövdemiz bulunmakta , bu yapının devam eden süreç içerisinde zımparalanması , epoksi astar ile boyanması , üzerine epoksi astar macunu çekilmesi , yeniden zımparalanarak üzerine tekrar epoksi astar boya yapılması ve yeniden zımparalanması , yoklama macununun çekilerek son kez epoksi astar boya ile boyanması ve yeniden ince zımpara ile son kat boya için hazır hale getirilmesi gerekmekte. Bu işlemler sonrasında teknenin artık çevrilebilecek hale geldiğini sizde göreceksiniz ve bunun için inanın sabırsızlanacaksınız. Teknenin ters çevrilmesi demek artık güverte ve kabin inşasına başlaya bileceksiniz demek. Bu aşamada çokça detay bulunmamakla birlikte daha önce edindiğiniz deneyimler ve elinizdeki plan yönlendirmesi ile inşanızı tamamlamak artık sizin için kolay olacak ve zaman zaman henüz denize açılmamış teknenizin havuzluğunda , güvertesinde oturup hayallere dalmanıza neden olacaktır.

Yukarıda izah etmiş olduğum hususlar bir amatör yapımcı tavsiyesi olup uygulama ve teknik anlamda bir çok yol ve yordam olduğu , bazı durumların kişilerin kendi algı ve yorumları çerçevesinde ortaya çıkan amatörce uygulamalar olduğu , basit bir tekne yapımının kaba hatları ile ne olacağı hakkında bilgi paylaşımında bulunabilmek maksadı ile paylaşım yapıldığı unutulmamalıdır.